Yeraltı su düzeyindeki düşüşler obrukların oluşum biçimini de değiştiriyor
Orta Anadolu’nun genelinde jeolojik faktörler ve yer altı sularının denetimsiz kullanımına bağlı oluşan obrukların, son yıllarda oluşum formunun değiştiği, obruğun çapına nazaran derinliğinin daha fazla olduğu bildirildi.
Konya Ovası ve Tuz Gölü Havzası’nda yer altında vakitle eriyen kalker taşlarının boşluk oluşturması ve tabanın çökmesiyle geniş çaplı ve çapına oranla fazla derinliğe sahip olmayan obruklar oluşuyordu. Son yıllarda oluşan obruklar ise fazla geniş ağızlı olmamakla birlikte 90-95 metre derinliğe kadar ulaşabiliyor.
Sultanhanı ilçesinde kısa vakit aralıklarla oluşan iki obruk da küçük lakin silindir halinde oluştu.
Obruklarla ilgili araştırmalar yapan Aksaray Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Etraf Mühendisliği Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hatim Elhatip, AA muhabirine, ülkedeki kuraklığın tesirlerinin oluşan obruklardan da takip edildiğini söyledi.
“Yer altı sularının artık çok derinlere çekilmiş olmasından kaynaklanıyor”
Obrukları “eski” ve “yeni” olarak isimlendirdiklerini belirten Elhatip, şöyle konuştu:
“Eskiden obruklar genelde fazla derin olmaz, çapı geniş olurdu. Huniye benzeyen bir obruk oluşumu kelam konusuydu. Son 5 yılda yeni oluşan obruklar eskileri üzere oluşmuyor. Yeryüzünde geniş çaplı bir alan değil, büsbütün silindir halinde düşüm oluyor. Bu da yer altı sularının artık çok derinlere çekilmiş olmasından kaynaklanıyor. Yer altı sularımız 170-200 metrenin altına indi.”
Elhatip, yer altı sularının çok aşağılara indiği için kayaçları çarçabuk erittiğini, ortaya çıkan boşluklara da toprağın indiğini vurgulayarak, “Eski obruklar geniş çaplı ve 15-20 metrelik derinlikte oluşuyordu. Şimdiki obruklarda 40-50 metrelik bir çap kelam konusu, derinlik ise 90-95 metreye kadar ulaşabiliyor. Alan eksiksiz silindir biçiminde aşağıya düşüyor. Yani artık obrukların derinliği çapına oranla nispeten daha fazla oluyor.” sözlerini kullandı.
Elhatip, Sultanhanı ilçesinde kısa vakit aralıklarla oluşan küçük obruklarda da birebir durumun kelam konusu olduğunu kaydetti.
“Yer altında güya deniz varmış üzere daima çekiyoruz”
Elhatip, ziraî alanlarda yapılan yırtıcı sulamada artezyen kuyularındaki suların denetimsiz bir formda çekildiğini, bu durumun önemli manada zahmet yarattığını vurguladı.
Yeraltı sularının artık değerli ölçüde aşağıya çekildiğini ve bu çekilmelerin olumsuzluklarının önemli boyutlara ulaşacağını aktaran Elhatip, şunları kaydetti:
“Artık ziraî alanlarda yırtıcı sulamadan vazgeçilmesi gerekiyor. Eserlere nazaran damlama sistemleri ve yer altı suyunun ölçüsüne nazaran bir tarım eseri seçilmesi gerekiyor. Bir tarım alanını sularken pirinç tarlası sular üzere sulama yapılmaması gerekiyor. Çiftçilerimiz maalesef bu sistemlerden vazgeçemedi. Yer altında güya deniz varmış üzere daima çekiyoruz. Bundan sonraki düzey, yer altı suyunu büsbütün kaybetme noktası. Yer altı sularında global ısınma noktasında aslında kuraklık tesiri feci biçimde gözüküyor.”