Uykusuzluk bayanlarda iki kat fazla görülüyor

Uykusuzluk hastalığı olarak isimlendirilen “insomni”nin bayanlarda 1,5-2 kat daha fazla görüldüğü ve 65 yaş üstündekilerin yaklaşık yarısının uykusuzluk şikayeti bulunduğu belirtildi.

Beyin Sıhhati ve Hasta Derneği (BEYİNDER) Lider Yardımcısı Prof. Dr. Füsun Mayda Domaç, Dünya Uyku Günü münasebetiyle AA muhabirine uykunun, kişinin etrafla bağlantısının geri döndürülebilir biçimde kaybolduğu, duyusal uyaranlarla uyandırılabildiği, periyodik, aşikâr vadeli, tekrarlayıcı ve süreksiz bir fizyolojik durum olarak tanımlandığını söyledi.

En ülkü ve dinlendirici uykunun gece uykusu olduğunun altını çizen Domaç, uykunun tüm bedeni, beyin ve organları uyanıklık için hazırlayan bir süreç olduğunu vurguladı.

Domaç, uyku sırasında bedenin tamir edildiğini aktararak, “Uyku sürecinde bağışıklık sistemi yenilenir, bilgiler süzülerek gerekli olanlar hafızaya kaydedilir, metabolizma düzenlenir ve büyüme hormonu üzere hormon salınımı olur.” dedi.

Uyku müddetinin, uyumak için yatağa gitme saatinin, uykuya dalma vaktinin ve sabah uyanma eşiğinin şahıstan bireye farklılık gösterdiğini anlatan Domaç, şu bilgileri paylaştı:

“İdeal uyku mühleti, bir kişinin gece boyunca kesintisiz uyuduğu, sabah dinlenmiş olarak uyandığı ve gün içinde zinde hissettiği, gün uzunluğu uyku muhtaçlığı olmadan akademik, toplumsal ve bedensel fonksiyonlarını yerine getirebildiği müddettir. Ülkü uyku mühleti 6-8 saat ortasındadır. Toplumun yüzde 85’i saat 22.00-24.00 ortasında, yüzde 15’i ise 22.00’den daha erken yahut gece yarısından sonra uyuduklarını söz ediyor.

Uyku saatlerinin sistemsiz olması, uykuya dalamama yahut uykuyu sürdürememe, uyku sırasında horlama, uykuda nefesinin tıkanması yahut boğuluyormuş üzere bir hisle uyanma, dişlerini gıcırdatma, uykuya dalmadan evvel bacaklarda uyuşma, ağrı, karıncalanma üzere hislerin olması, sabah dinlenmiş olarak uyanamama, uyandıktan sonra görülen baş ağrısı, gün içinde çok uykululuk, dikkat azalması, iş yahut okul performansında azalma üzere şikayetleri olan bireyde uyku ile bağlı bir hastalığın olabileceği akla gelmelidir.”

“Ailesinde uykusuzluk hastalığı olanlarda, hastalık ihtimali artmaktadır”

Domaç, uykusuzluğun sık rastlanılan sorunlardan biri olduğunu belirterek, şöyle konuştu:

“Uykuya dalmak ve uykuyu kesintisiz devam ettirebilmek için yatılan odanın sessiz ve karanlık olması, oda sıcaklığının 18-20 derece, yatağın ve yastığın rahat olması değerlidir. Bu şartlar sağlanmış olmasına karşın uykuya dalmada yarım saatten fazla zorluk çekiliyorsa yahut uykuya dalıp gece uyanıldığında tekrar uykuya dalmak yarım saatten uzun sürüyorsa ya da sabah uyanılması planlanan saatten yarım saatten daha erken uyanılıyorsa, bu bulgular en az 1 aydır haftada en az 3 gece oluyorsa uykusuzluktan bahsedilebilir.”

Uykusuzluluğun toplumun yüzde 35’inde görüldüğünü tabir eden Domaç, “Eğer gün içinde çok uykululuk, iş ve okul muvaffakiyetinde düşme, motivasyon kaybı, sonluluk, huzursuzluk, unutkanlık, mide barsak sorunları, bağışıklık sistemi ile ilgili birtakım belirtiler ortaya çıkıyorsa uykusuzluk artık bir belirti olmaktan çıkar ve uykusuzluk hastalığı (insomni) olarak isimlendirilir.” bilgisini verdi.

Domaç, uykusuzluk hastalığının akut ya da kronik olabileceğini vurgulayarak, şunları kaydetti:

“Uykusuzluk hastalığında cinsiyet, yaş, çevresel ve genetik faktörler rol oynar. Uykusuzluk hastalığı bayanlarda 1,5-2 kat daha fazladır. Yaş ilerledikçe bayan ve erkeklerde benzeri oranlarda görülür ve 65 yaş üstündekilerin yaklaşık yarısında uykusuzluk şikayetleri vardır.

Ailesinde birincil uykusuzluk hastalığı olanlarda, hastalık ortaya çıkma ihtimali artmaktadır. Uyku mühletinin yetersiz olması ve uyku kalitesinin bozulması sistemik, nörolojik, metabolik ve psikiyatrik hastalıkların gelişmesinde risk faktörü olabilmektedir.

İnsomni olanlarda fizikî olarak en besbelli tesirler, kalp damar sistemi üzerinedir. Hipertansiyon, kalp ritim bozuklukları, kalp yetmezliği üzere hastalıklar ortaya çıkabilmektedir. Uykusuzluk hastalığı olan bireylerin daha az fizikî aktivite yaptığı, sigara ve alkol kullanımının daha fazla olduğu, obezite gelişme riskinin arttığı görülmektedir. Bu faktörler, kişinin damar yapısını bozarak kalp hastalıklarının gelişmesi riskini artırmaktadır.”

Diyabet, metabolik sendrom ve obezite ile insomni ortasında münasebet bulunduğuna dikkati çeken Domaç, “Uykusuzluk, psikiyatrik bozukluklarda bir ön belirti olabileceği üzere tetikleyici bir faktör olarak da yer alır. Bilhassa psikiyatrik bozukluğun yatışma devirlerinde ortaya çıkan uykusuzluk, mevcut psikiyatrik hastalığın alevlenmesinin habercisi ya da tetikleyicisi olabilir. Son yıllarda yapılan birtakım çalışmalarda, uykusuzluk tanısı alan bireylerde bilişsel fonksiyonlarda etkilenme ve bunama gelişme riskinde artma olabileceği saptanmıştır.” dedi.

“Yatmadan en az 2 saat evvel elektromanyetik dalga yayan aygıtlar bırakılmalı”

Uykuya rahat dalabilmek ve kaliteli uyku için kaçta uyanılırsa uyanılsın akşam ekseriyetle birebir saatte yatılmasının ehemmiyet taşıdığını lisana getiren Domaç, şunları söyledi:

“Yatarken televizyon izlemek, bilgisayar, telefon, tablet üzere elektromanyetik dalgalar yayan aygıtlar melatonin hormonunun salınımını etkilemekte, mavi ışık uykuya dalmayı güçleştirmektedir. Yatmadan en az 2 saat evvel elektromanyetik dalgalar yayan aygıtların kullanımı bırakılmalı ve zihin uykuya hazır hale getirilmeli. Gün içinde kola, çay, kahve üzere kafein içeren içeceklerin ölçünün kısıtlanmalı. Gün uzunluğu 2-3 litre sıvı tüketilmesi metabolizmanız için yararlıdır. Fakat yatma saatinden evvel çok sıvı tüketmekten kaçınılmalı. Yatma saatine yakın içilen alkol ve sigara uykuya dalmayı güçleştirir, gece uykuda bölünmelere neden olabilir.

Gün içinde uzun vadeli uyumaktan kaçınılmalı. Bilhassa uykusuzluk şikayeti olan bireylerde gün içinde uzun vadeli yahut birden fazla ahenge olursa, gece uykusuzluk sorunlarında artış izlenir. Gece ağır idmanlar yapılmamalı, gerilimli aktivitelere katılınmamalı ve uyumaya gitmeden en az bir saat evvel idman yapılması bırakılmalı. Akşam yemeği, yatmaya gitmeden en az 3-4 saat evvel yenilmeli, çok yağlı ve karbohidratlı besinler tercih edilmemeli. Yatmadan evvel ılık suyla duş alınmalı, teneffüs idmanları yapılarak kalp suratı düzenlenmeli. Bunlar bedeni rahatlatır ve beden iç sıcaklığını düşürerek uykuya dalmayı kolaylaştırır.”