‘Türk fısıldayıcısı’ olarak kayıtlara geçen Bayburt güvercini ilgi görüyor
‘Türk fısıldayıcısı’ olarak kayıtlara geçen Bayburt güvercini ilgi görüyor
BAYBURT Dünya kuş literatüründe kayıtlara ‘Türk fısıldayıcısı’ olarak geçen, yöre halkı tarafından ise ‘çift kukul’ olarak bilinen Bayburt güvercininin bir oldukça seveni ve meraklısı bulunuyor.
Türkiye’deki 4 farklı ötücü güvercin tipi içerisinde yer alan Bayburt güvercini, hayvan sever kuş meraklıları tarafından yıllarca beslenerek, günümüze kadar varlığını koruyarak geldi. Zirvesinin üzerindeki tüylerin perçeme benzemesi nedeniyle, Bayburtlular, Bayburt güvercinini çift kukul (perçem) olarak da bilip, tanıyor. Küçük yaştan beri Bayburt güvercini beslediğini söyleyen Mustafa Kayalı, kuş bakıp, besleyen kuşçuların, güvercinin ötüş sesinin Binali Selman isimli müzisyenin meyinin sesi ile topraklı tosun denilen tosunun sesine benzettiklerini kaydetti. Çocuk yaşlarda kuşlara merak salan ve yıllardan beri kuş besleyen Kayalı, 7 yaşındayken mahallede kuşçuluk yapan bir komşusundan etkilenmesiyle Bayburt güvercini besleme merakının başladığını vurguladı. 50 yıldır Bayburt güvercini beslediğini söz eden Kayalı, Bayburtlular için Bayburt güvercininin değerli bir yere sahip olduğunu belirtti. Muhakkak devirlerde Bayburt güvercininin öttüğünü lisana getiren Kayalı, güvercinlerin ötüş müddetinin mart ayında bittiğini, bu aydan sonra ise güvercinlerin yavrulama sürecinin başlandığını belirterek, yavrulama sürecinin eylül ayına kadar devam ettiğini söyledi.
“En kıymetli özelliği sesinin hoş olması, sesinden dolayı bakılan bir kuş”
Bayburt güvercininin 1800’lü yıllardan beri sesinin hoş olması nedeniyle bakılan bir kuş çeşidi olduğunu tabir eden Kayalı, “Bu kuş 1800’lü yılların sonundan itibaren Bayburt’ta sesi için bakılan bir güvercin çeşidi. Bayburt kuşu yani Bayburt güvercini Türk fısıldayıcısı olarak literatüre geçti. Özelliği ise çift kukul olması doğal bu çok aranan bir özellik değil. Asıl değerli özelliği sesinin hoş olması, bu nedenle sesi için bakılan bir kuş tipi diyebiliriz. Eylül ayının sonundan itibaren dişi güvercinleri erkeklerden ayırıyoruz, ta ki ötme dönemleri bitene kadar. Mart ayının sonu kuşların ötme periyotları, Mart ayına kadar güvercinlerimiz öterler” halinde konuştu.
“Her akşam arkadaşlarım gelir, ötme sesini dinler keyif alırız”
Bayburt güvercinin ötme devrinde arkadaşlarının gelerek kuş sesi dinlediklerini ve bundan da keyif aldıklarını söyleyen Kayalı, “Her akşam arkadaşlarımız gelir sedirde oturur, kuşları dinleriz. Güvercinin ötüşünü dinledikten sonra arkadaşlarımız ötüş sesi üzerinde kritik yapıyorlar, sesinin hoş olması, ağzının biçimi öterken şu biçimi aldı üzere kritikler yapıyoruz, Bayburt gecelerini bu formda geçiriyor çok da keyif alıyoruz” dedi. Kayalı, Mart ayından, Eylül ayına kadar ki devrin ise güvercinlerin yavrulama periyodu olduğunu belirtti.
“Bayburtlu nereye gitmişse, Bayburt güvercini de oraya götürmüş”
Türkiye’nin çeşitli yerlerinde Bayburt güvercinin var olduğuna dikkat çeken Kayalı, “Bayburtlular nereye göç etmiş, gitmişse oraya da Bayburt güvercinini götürmüş. İstanbul’da, Bursa’da, Gümüşhane’de, Almanya’da, Fransa’da her yerde bu kuştan var. Nereye gitmişseler kuşu da yanlarında götürmüş, dinlemişler adeta. Meskeninin bir köşesinde güvercine yer ayırmışlar diyebiliriz” diye konuştu. Öte yandan güvercinlerin yuvalarının kem denilen ottan yapıldığının altını çizen ve Türkiye’de öteki benzerinin olmadığını, tez eden Kayalı, “Güvercinlerin yuvalarını kemden yapıyoruz. Kem dediğimiz şey ise çayır otu denilen bir ottan örülerek hazırlanır ve güvercinlere yuva yapılır. Yuvaların standart ölçüleri var. 21 santimetre eni, 40 santimetre uzunluğu vardır. Bu ölçülerde yapıldığı vakit 3 adet kemle bu yuvayı yaparsın. Türkiye’nin hiçbir yerinde bu formda yuva sistemi yoktur. Bu yuvaların en hoş özelliği ise ot olması nedeniyle otların ortasında hava sirkülasyonu var, bu türlü olunca yuvadaki pislik erkenden kurur, yavru güvercinler sağlıklı bir formda büyürler. Bunu bu biçimde düşünerek yapan beşerler bence çok hoş düşünmüşler” sözlerini kullandı.