Lütfü Savaş: “Tarihi Alanların Korunarak Yenilenmesini İçeren Maddeyi Antakya’ya Neden Uygulamıyorsunuz”

Hatay Büyükşehir Belediye (HBB) Lideri Lütfü Savaş, birinci derece sit alanı Antakya‘da 5366 sayılı Kanun’un uygulanmasını talep ederek, ” Antakya‘yı müteahhitlik anlayışıyla kentsel dönüşüme tabi tutarsanız bu son derece yanlış olur. Biz, bu alanların yenilenmesine karşı değiliz. Lakin uygulanan sistem hakikat değildir. Tarihi alanların korunarak yenilenmesini içeren maddeyi neden uygulamıyorsunuz” diye sordu.

Lütfü Savaş, Kahramanmaraş merkezli 6 Şubat sarsıntılarının akabinde yayın hayatına tekrar başlayan HRT Akdeniz TV’de soruları yanıtladı. Savaş, Hatay‘ın imar planlarının tekrar hazırlandığını belirterek kentsel dönüşüm konusunda da gündemdeki argümanlara dokümanlarla karşılık verdi.

Antakya‘da riskli yapılarla ilgili olarak, sarsıntılar öncesinde Hatay Büyükşehir Belediyesi’nin yaptığı çalışmaları anlatan Lider Savaş; Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na gönderdikleri yazılara 2019’a kadar karşılık alamadıklarını lisana getirerek şunları kaydetti:

“PROJEMİZE BAKANLIKTAN BUGÜNE KADAR GERİ DÖNÜŞ ALAMADIK”

” Antakya‘da, zelzele öncesinde riskli alanlarda yaşayan 5 bin aileyi sağlıklı şartlarda yaşatabileceğimiz bir proje hazırladık. Yedi mahallede toplam 32 hektarlık alan istedik. 2016’da Bakanlığa tekraren yazı gönderdik, hiç karşılık alamadık. Lakin 2019’da Bakanlık’tan müjdeli bir haber geldi, ‘Hatay için Kentsel Dönüşüm Strateji Belgesi’ni oluşturun’ denildi. Bunun üzerine 46 mahallede, en riskli olan bölgelerde çalıştık. Kentsel Dönüşüm Strateji Evrakımızı hazırladık. Burası toplamda bin 440 hektarlık bir alandı. Bugün yıkımın en çok olduğu bölge, Asi Irmağı’nın iki yakası, tarihi dokunun olduğu yerde çalışmalarımızı tamamladık. İki büyük ilçemizde Antakya ve Defne’de eski mahallelerimizi çalışmaya dahil etik. Yapıların imar barışından yararlanıp yararlanmadığından ruhsat durumuna, yapının kalitesinden kullanım biçimine kadar her yapı için ayrıntılıca incelemeler yaptık. Çalışmaların tümü raporlaştırıldı.13 bin 420 adet acil müdahale edilmesi gereken yapıyı tespit ettik. 6 Şubat’taki zelzelede de tıpkı bölgelerde 13 bin 786 adet yıkık, ağır hasarlı ve acil yıkılması gereken bina Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı raporunda yer aldı. Biz, bunu zelzele öncesinde raporlaştırmışız. Strateji Dokümanımızda 427 hektarlık alanın dönüşüme gereksinimi olduğunu tespit ettik. Bunu 26 dönüşüm bölgesine ayırdık. Her bir bölgenin dönüşüm sistemleri, uygulama modelleri, müdahale biçimleri, imar planları ve kentsel tasarım projelerinin nasıl olması gerektiğini tek tek hazırlayarak çalışmamızı tamamlamıştık. Bu çalışmayı üç evrak altı kitap halinde Bakanlığa gönderdik. Fakat bugüne kadar, 1,5 yıl hiç geri dönüş alamadık.”

Kentsel dönüşüm yapılırken tabiatın, tarihin ve kültürel mirasın dikkate alınması gerektiğini vurgulayan Savaş, 2021 yılında hazırladıkları Kentsel Dönüşüm Strateji Dokümanı’nda de bu bahisteki tekliflerini Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na ilettiklerini belirtti. Savaş, şunları söyledi:

“BU KADAR GÜÇLÜ KÜLTÜRÜN VE TARİHİN OLDUĞU BİR YERE KENTSEL DÖNÜŞÜM MANTIĞIYLA YAKLAŞAMAZSINIZ”

“Doğa ile arbede etmeyeceğiz. Toprakla barışık yaşayacağız. O toprağın bize vermiş olduğu nimetlerden faydalanacağız. Bize ziyan verme ihtimali olan mevzulardan da kaçacağız. Nedir bu? Zelzele gerçeğidir. Antakya geçmişte yedi kere batmış, yedi kere çıkmış. Kurtuluş Caddesi’ni biz jeoradar ile taradık. Baktık ki Doğu Antakya’nın altında kot farkı var, bu durum oranın altında geçmişten kalan yıkıntılar, binalar, tarihi eserler var demek. Bu kadar güçlü kültürün ve tarihin olduğu bir yere kentsel dönüşüm mantığıyla yaklaşamazsınız. Burayı bir kez özel tutmamız gerekiyor. 2021 yılında hazırladığımız Kentsel Dönüşüm Strateji Dokümanı’nda 5366 sayılı Yıpranan Tarihi ve Kültürel Taşınmaz Varlıkların Yenilenerek Korunması ve Yaşatılarak Kullanılması Hakkındaki Kanun’a istinaden sit alanı olan yerlerin korunarak, yenileme alanı ilan edilmesini Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’na önermiştik. Fakat 5 Nisan 2023’te yayımlanan 7033 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile bu teklifimizin dikkate alınmadığını gördük. Kararname ile Hatay’da 307 hektar alan riskli alan edildi. Bu karardan sonra aklımızda da soru işaretleri var.

“TARİHİ ALANLARIN KORUNARAK YENİLENMESİNİ İÇEREN MADDEYİ NEDEN UYGULAMIYORSUNUZ”

Birincisi, hangi bilimsel çalışmaları ve tahlilleri yaparak burayı riskli alan ilan ettiniz? İkincisi, Hatay yerleşik alanı yaklaşık olarak 60 bin hektar ve kentin yarısı zelzeleden etkilenmişken sadece 307 hektar alan ‘riskli alan’ olarak ilan edilmiş. Başınızdan geçen ve bilmediğimiz özel bir nedeni mi var? Tarihten ve medeniyetten izler taşıyan bu alanı koruyarak yenileme çalışması yapmak yerine neden riskli alan ilan ettiniz? Dünya mirası, gözbebeğimiz, birinci derece sit alanı olan tarihi Antakya alanını müteahhitlik anlayışıyla kentsel dönüşüme tabi tutarsanız bu son derece yanlış olur. Biz, bu alanların yenilenmesine karşı değiliz. Fakat uygulanan formül hakikat değildir. Gelin, ortak akıl ile hareket edelim. Bakanlığa sunduğumuz evrakımızda hangi formül, kanun ve finansal araçlarla buraları yenilememiz gerektiğini belirtmiştik. Tarihi alanların korunarak yenilenmesini içeren maddeyi neden uygulamıyorsunuz?

“MERKEZİ HÜKÜMETİN BİZİ DIŞLAMAYA HAKKI YOKTUR”

Gözbebeğimiz olan Antakya tarihi alanında da tıpkı kanun ile yenileme yapabiliriz. Rant hedefli proje ve uygulamalar ile riskli alan ve çabuk kamulaştırma kararlarıyla ömür alanlarının o bölgede yaşayan yurttaşların elinden alınması yalnızca mülksüzleştirme değil, Antakya’nın klasik dokusu ve mimari mirasının yok olması manasına gelmektedir. Her ne münasebetle olursa olsun, afetlerden rant sağlanması hedefiyle yürürlüğe konan projeler ve uygulamaları ile tez kamulaştırma kararları çok dikkatli verilmelidir. Biz, bu kentte yaşıyoruz, yaşayacağız. Merkezi hükümetin meslek odalarını, sendikaları, ilçe belediyelerini, bizleri ve hiçbir hemşerimizi dışlamaya hakkı yoktur. Hatay hepimizin, lakin özelde bizim de.”

Depremlerin akabinde Hatay dışına gidenlerin tekrar Hatay’a dönmelerinin çok değerli olduğunu kaydeden Lider Savaş, Hatay’ın demografik, ekonomik ve jeopolitik pozisyonuna da şu sözlerle dikkat çekti:

“NEREDEN GELDİĞİNİ BİLMEDİĞİMİZ İNSANLARIN ÇOĞUNLUKTA OLDUĞU BİR HATAY İSTEMİYORUZ”

“Deprem sonrası Hatay’dan ayrılmak durumda kalan insanımız bizim için çok değerli. Hatay hazır olduğunda hemşerilerimiz gelsinler. Burada kalabilecek olanlar gelip kalsınlar. Hatay’ın birebir vakitte iş hayatının da devam etmesi gerekiyor. İş dünyasını, meslek erbabını davet ettik, onların beklentilerini ve muhtaçlıklarını öğrenmek istiyoruz. Zira Hatay’ın iktisadının de canlanması yine ayağa kalkmamız için çok değerli. Bu mevzuda da çalışıyoruz. Kimse umutsuz olmasın, her türlü hazırlığımızı yapıyoruz. İş dünyamızın da orada çalışacak insanlarımızın da korkularını gidermemiz gerekiyor. Bunun için çalışıyoruz. Kentimizin sırf altyapısının, tarihinin tekrar ayağa kalkması değil sorunumuz, Hatay’ın demografisi de çok kıymetli. Hatay’ın Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Doğu Akdeniz’deki kalesi olduğunu unutmayacağız. Hem Mavi Vatan ile o gücün taşınması için Hatay lazım hem oradan ekonomik gelir sağlanması için Hatay lazım. Tıpkı vakitte Hazar’daki güç kaynaklarının da dünya ile buluşması için Hatay lazım. Hatay hem stratejik hem de ekonomik olarak çok kıymetli. Ayrıyeten Güney’den gelebilecek bir terör koridorunun tıkalı olması ve Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne gelebilecek bir ziyanı önlemek için de Hatay lazım. Hatay’ın demografik yapısının eskisi üzere güçlü olması lazım. Türkiye Cumhuriyeti Devleti’ne aşık, bayrağını seven, bayrağının altında huzur arayan, kurucu kıymetlerine hürmet gösterip sahiplenen bir Hatay’a muhtaçlığımız var. Ne olduğunu bilmediğimiz, nereden geldiğini bilmediğimiz insanların çoğunlukta olduğu bir Hatay istemiyoruz.”