‘KİRACI MESKEN SAHİBİ UYUŞMAZLIKLARINDA DAVA SAYISI 2 KATTAN FAZLA ARTTI’

İZMİR’deki Tüketici Hakem Heyeti Üyesi ve Arabulucu Salih Emrah Ertan, kiracılar ile mesken sahipleri ortasında yaşanan uyuşmazlıklar nedeniyle mahkemelerde yoğunluk oluştuğunu söyleyerek sulh hukuk mahkemelerinde açılan dava sayısının iki kattan fazla arttığını lisana getirdi. Ertan, “Kira ihtilaflarına arabuluculuk mecburiliği geldi. Yani bir kiracı ya da mal sahibi birbirlerine dava açmaları gerektiğinde evvel arabulucuya gitmek zorunda. Arabulucu masasında bir mutabakata varabilirlerse ihtilaf kısa ve masrafsız olarak çözülecek. Fakat bu düzenleme eylül ayında yürürlüğe girecek. Eylüle kadar açılacak olan davalarda bu mecburilik yok” dedi.

Son devirde enflasyon artışı ve zelzele felaketi nedeniyle gereksinimin artmasına bağlı olarak kiralık konutların fiyatlarında artışın kelam konusu olduğunu anlatan Tüketici Hakem Heyeti Üyesi ve arabulucu Avukat Salih Emrah Ertan, kiracılar ile konut sahipleri ortasında yaşanan uyuşmazlıklar nedeniyle mahkemelerdeki yoğunluğun arttığını söyledi. İzmir’deki bir sulh hukuk mahkemesinin iş yükünün 2021 yılında bin civarındayken, 2022 yılında iki katından fazla arttığını söyleyen Ertan, “Bir evvelki yıl 1000 civarında evrakın açıldığı bir sulh hukuk mahkemesinde 2022 yılında 2000-2 bin 500 civarında evrak açıldı. 2023 yılının birinci 3 ayında bine ulaşan yeni belge sayısı olan sulh hukuk mahkemeleri var. Bu da demek oluyor ki yıl sonunda bu mahkeme 3 bin 500 ya da 4 bin belgeyi görebilir. Hasebiyle çok önemli bir iş yükü kelam konusu. Bunun bir nebze olsun çözülmesi için, kira ihtilaflarına arabuluculuk zaruriliği geldi. Yani bir kiracı ya da mal sahibi birbirlerine dava açmaları gerektiğinde evvel arabulucuya gitmek zorundalar. Arabulucu masasında bir muahedeye varabilirlerse ihtilaf kısa ve masrafsız olarak çözülecek. Lakin bu düzenleme eylül ayında yürürlüğe girecek. Eylüle kadar açılacak olan davalarda bu mecburilik yok” dedi.

‘TEK TARAFLI TAHLİYE TAAHHÜTNAMESİ GEÇERSİZ SAYILIR’

Genellikle mesken sahiplerinin tüzel yollara başvurduğunu kaydeden Salih Emrah Ertan, kiracılara da tahliyenin önüne geçebilmeleri için kimi tekliflerde bulundu. Mesken sahiplerinin etraftaki kiraların, rayicin artmasından ötürü eski kiracının ödediği sayının düşük kalması üzerine, yüzde 25 kaidesinin ve TÜFE’nin dahi az gelmesini münasebet gösterip artırım talebinde bulunduğunu vurgulayan Ertan şunları söyledi:

“Ev sahibi ile kiracı anlaşamadıkları vakit, kiracının kanun çerçevesinde artış yapacağını söylemesinin akabinde mal sahibi gereksinimi münasebet göstererek tahliye davası açıyor. Elindeki tahliye taahhütnamesini kullanabiliyor. 10 yıl dolduysa tahliye yoluna, 5 yıl dolduysa rayice nazaran kira artış davası yoluna gidebiliyor. Kiracılar yasal haklarını biliyor. Lakin şu ihtarları yapmakta fayda var. Şayet kiracının oturduğu yer bir aile konutuysa, eşlerden yalnızca biri tahliye taahhütnamesini imzaladıysa uygar kanuna nazaran bir eş başkasının isteği olmadan kira kontratını feshedemez. Tahliye taahhütnamesi bir manada kira mukavelesinin fesih sonucunu doğuran bir süreçtir. Tek taraflı tahliye taahhütnamesi geçersiz sayıldığı için öbür eş icra dairesine itirazda bulunabilir. Eşi şayet tahliye taahhütnamesi verdiyse mal sahibine, kendilerine dava açılmadan evvel bir ihtar çeker. Kontratın tarafı olur. ‘Benim bu türlü bir tahliye taahhütnamesine muvaffakiyetim’ yok der. Birebir vakitte mahkemeye başvurup oturdukları konutun aile konutu olduğunu tescil ettirip ellerine bir destek sağlayabilirler. Tahliyenin önüne geçme yolunda böylelikle kendilerini koruyabilirler.”

KİRA ARTIŞINA LİMİT BEKLENTİSİ

Mevcut kiracılarda kira oranının her yıl yenilenmesiyle ilgili yıllık TÜFE ortalaması oranında bir hudut bulunduğunu açıklayan arabulucu Salih Emrah Ertan, bu oranın son olarak yüzde 71 civarında olduğuna dikkat çekip bunun dışında 1 Temmuz 2023’e kadar devam edecek olan yüzde 25 kaidesi bulunduğunu hatırlattı. Eski kiracısını çıkartan mal sahiplerinin yeni kiracıya diledikleri fiyattan kira bedeli uygulayabildiğini belirten Ertan, özgür piyasaya nazaran mal sahibinin kendi malının kirasını belirleyebileceğini söyleyerek “Günümüz şartlarında sarsıntı, konut yetersizliği üzere gelişmeler bu şartları değişime uğrattı. Beşerler zelzele mağduru olmasa dahi bulunduğu konutun sağlamlığından telaş edip taşınıyor. Önemli manada sağlam konutlara yanlışsız talep artışı ve bu konutların sayı olarak yetersiz gelmesi sorunu var. Bundan ötürü fiyatlar TEFE TÜFE’nin çok üstünde ve rayiçler artmış durumda” dedi. Bir depremzedenin öbür bir kente taşındığında kiralayacak konut bulamadığını anlatan Ertan, “Geçici olarak, eski kiracının tahliye tarihindeki kira bedeli baz alınarak yeni kiracıya ortalama bir hudut konulabilir. Yani eski kiracı 10 bin liraya oturuyorsa, yeni kiracı da bunu yüzde 100 yahut yüzde 50 aşmamalı. Ortadan geçen aya nazaran belirli bir hudut konulabilir. Bu süreksiz olmalı, daimi suretle bir mal sahibinin konutu ya da işyeriyle ilgili kira bedelini belirleme yetkisi büsbütün elinden alınmamalı” tabirlerini kullandı.

ANLAŞMAZLIKLARDA SULH HUKUK MAHKEMELERİ GÖREVLİ

Ev sahibi ve kiracı uyuşmazlığı hususlarında sulh hukuk mahkemelerinin misyonlu olduğunu aktaran Salih Emrah Ertan, “Araç kiralamada dahi sulh hukuk mahkemesi vazifelidir. Tüketici hakem heyetine müracaat gelince biz misyonsuzluk veriyoruz. Evrakı bir müddet beklediği için vakit kaybı meydana geliyor. Bu uyuşmazlıklarda direkt sulh hukuk mahkemesine gidilmeli. Eylülden sonra ise arabulucuya gidilmesi gerçek olur. Bu süreçler özel niteliklidir. Kişi kendi başına yapamayacağı için avukat yardımı almalıdır. Yoksa nüans farklarından davayı kaybedebilir hatta ailesiyle yaşadığı konuttan tahliye edilmek zorunda kalabilir” diye konuştu.