Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardaki yıkıma “bina ehemmiyet katsayısı” değerlendirmesi

Dokuz Eylül Üniversitesi İnşaat Mühendisliği Yapı Ana Bilim Kolu Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hasan Murat Tanarslan, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerin neden olduğu yıkımlara ait incelemeler sonucu kamu binalarının daha az hasarlı olduğunu gördüklerini, bunun da kamu binalarının “bina ehemmiyet katsayısı”nın daha yüksek olmasından kaynaklandığını söyledi.

Üniversitenin rektör yardımcılığı misyonunu de yürüten Tanarslan, AA muhabirine, sarsıntıların akabinde Kahramanmaraş, Hatay, İslahiye, Nurdağı ve Adana’da mevcut yapıların son durumlarını incelediklerini belirtti.

İki büyük zelzelenin arka arda yaşanmasının yıkımın büyük olmasında en değerli etken oluşturduğunu söz eden Tanarslan, yeni sarsıntı yönetmeliğine nazaran yapılmış binaların kıymetli kısmında hasar olmadığını gördüklerini lisana getirdi.

Araştırmada kamu binaları ve konutlar ortasında da çarpıcı sonuçlar saptadıklarına işaret eden Tanarslan, şöyle konuştu:

“Depremlerde kamu binalarının konutlara nazaran daha az hasar aldığını gördük. Bu binaların ehemmiyet katsayısı, konut yapılarının 1,5 katı kadar. Bu türlü olduğu için de bu binalar öteki binalara nazaran güya daha fazla zelzele tesirine maruz kalacakmış üzere hesaplanıyor. Kamu yapıları genelde, az katlı, kutu üzere simetrik formda düzenleniyor. Bu binalar, öbür binalara nazaran güya daha fazla sarsıntı tesirine maruz kalacakmış üzere hesaplanıyor. Zira kamu binalarının, bilhassa hastane, okul, valilik üzere binaların zelzeleden sonra uyum merkezi olabileceği kanısıyla, sarsıntı hasarlarında insanların bakımını sağlaması için ayakta kalmasını istiyoruz.”

Tanarslan, konut yapılarında da bina ehemmiyet katsayısının artırılmasının zelzeleye direnci yükselteceğini fakat bunun binaların maliyetini de üst taşıyacağını söyledi.

Depremde hasar gören bir binanın güçlendirilmesi ya da yıkılıp yine yapılmasının da tıpkı maliyeti bulacağına değinen Tanarslan, bu maliyetin binaların tasarımı evresinde göz önüne alınmasının daha mantıklı olacağını düşündüklerini aktardı.

“Yönetmelik gerçek ancak binanın denetlenmesi gerekiyor”

Bina üretim yönetmeliği manasında bir eksik olmadığını, yönetmeliğe uygunluğu sağlıklı denetlenen binaların zelzelede misyonunu yerine getirdiğini gördüklerini vurgulayan Tanarslan, yönetmeliğe uygun yapılmasına karşın hasar alan binalarda ise proje kusurlarının dikkati çektiğini söz etti.

İlk sarsıntıda yıkılmayan çok sayıda binanın ikinci sarsıntıya dayanamadığını da saptadıklarını bildiren Tanarslan, şunları kaydetti:

“Bir zelzele olduğunda şayet içindeki insanları biz sağlıklı bir formda o binadan tahliye ettiysek vazifemizi yapmış sayılıyoruz. Birinci sarsıntısı ayakta çıkaran binalar, içindekileri tahliye edebiliyorsa bizce misyonunu yapmış demektir. Lakin hasar görmüş bir binayı tekrar tıpkı büyüklükteki bir zelzeleye maruz bırakırsanız o binanın ikinci zelzelesi karşılaması esasen bizim yönetmeliklerimizde de öngörmediğimiz bir şey, buradaki yıkımın en büyük nedeni art geriye iki büyük zelzelenin olmuş olması.”