İsrail’de Netanyahu’ya geri adım attıran göstericiler ve talepleri tartışılıyor
İsrail‘de, Başbakan Binyamin Netanyahu’nun krize neden olan “yargı reformu”nu erteleyerek, ülkeyi yangın yerine çeviren göstericilere kısmen boyun eğmesine karşın, “sokağın tansiyonu” hala yüksek görünüyor.
Netanyahu, pazartesi akşamı yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında, “Ulusal sorumluluk gereği ve ulusun bölünmesini tedbire emeliyle daha geniş bir uzlaşıya varmak için yargı ıslahatının ikinci ve üçüncü oturumlarını, Meclisin gelecek periyodunda yapma kararı aldım.” tabirleriyle düzenlemenin ertelendiğini duyurdu.
Muhalefet de Netanyahu’nun kararından memnuniyetini lisana getirirken, düzenlemenin büsbütün durdurulmasını isteyen ve “sokağı bırakmamakta” ısrar eden göstericiler ise bugün (salı) ve cumartesi için protesto davetinde bulundu.
Gösteriyi düzenleyen kümeler kimlerden oluşuyor?
İsrail‘i adeta kasıp kavuran şovlar, “Yargı darbesine karşı çaba merkezi” çatısı altında başlasa da aksiyonları düzenleyenler ortasında Mayıs 2020 – Haziran 2021’de 35. İsrail hükümetine başkanlık ettiği devirde Netanyahu tersi protestolarda etkin olan solcu örgütler yer alıyor.
Gösterilere öncülük eden kümelerden, Schwarzmann ailesine mensup 4 kardeşin kurduğu “Siyah Bayraklar Hareketi” dikkati çekiyor.
Ülkede yayın yapan Kanal 13, daha evvel bu hareketin eski İsrail Başbakanı Ehud Barak’a bağlı Ulusal Sorumluluk Derneği tarafından finanse edildiğini açıklamıştı.
Netanyahu hakkındaki yolsuzluk suçlamaları nedeniyle yargılanmasının hızlandırılmasını isteyen “Suç Bakanı Hareketi” (Crime Minister), de 2020’de, 6 aydan uzun bir müddet, cumartesi günleri Siyah Bayraklar kümesi eşliğinde Netanyahu’nun istifa etmesi talebiyle şovlar düzenledi. Kelam konusu hareket, son aksiyonlarda de ön plana çıktı.
İsrail’de Yüksek Mahkemeye sık sık dilekçe sunan, devlet çalışanlarının kamu idaresiyle bağdaşmayan tavırlarını araştıran ve uygun idare konusunda yıllık sempozyumlar, aktiviteler organize eden “İsrail’de Kaliteli İdare Hareketi” de bu hareketlerde yer aldı.
???????- Hareketlere farklı bölümlerden katılım
Her cumartesi düzenlenen şovlara çeşitli bölümlerden de iştirak oldu.
Bunlar ortasında, muhalif kısımdan üniversite öğrencileri, akademisyenler, işadamları, özel daldaki şirketler ve yüksek teknoloji çalışanlarından birtakım kümeler dikkati çekti.
Ayrıca sivil kıyafetli askerler (askeri savcılık, 19 Mart’ta askerlerin sivil kıyafet giyme kaidesiyle şovlara katılmasına bir sakınca olmadığına karar vermişti) ile İsrail dışında Berlin, Roma, Londra, New York, San Francisco, Boston ve Washington üzere kentlerdeki İsrailliler de şovlara katıldı.
Göstericiler talepleri
Göstericiler, oylama için Meclise sunulan yargı düzenlemesi durdurulmasını istiyordu.
Buna rağmen iktidardaki koalisyon ise Meclisin kış devri bitmeden, 2 Nisan’dan evvel kelam konusu yargı düzenlemesin onaylanmasını planlıyordu.
Protestocular, planı “yargı darbesi” biçiminde nitelendirerek, bunun “İsrail demokrasisi için sonun başlangıcı” manasına geldiğini söz ediyordu.
Göstericiler, yargı düzenlemesinin hayata geçirilmesi durumunda, Başbakan Netanyahu’nun yolsuzluk davasının seyrini etkileyeceğini pahalandırıyor.
Protesto fitilinin ateşlenmesi ve sonrasındaki gelişmeler
Gösteriler, Adalet Bakanı Yariv Levin’in, 5 Ocak’ta Yüksek Mahkemenin yetkilerini sonlandıran ve iktidarın yargı atamalarında kelam sahibi olmasını öngören bir “yargı reformu” planladıklarını duyurmasının akabinde başladı.
Adalet Bakanı’nın açıklaması, Netanyahu hükümetinin Aralık 2022’nin sonlarında yemin ederek misyona başlamasından birkaç gün sonra gerçekleşti.
Protestolar, Netanyahu’ya ve idaresine zıtlığıyla bilinen birtakım örgütlerin reaksiyonuyla başladı. Akabinde çok geçmeden öbür küme ve örgütlerin yanı sıra İsrail toplumundan geniş kısımlar de şovlara katıldı.
İsrail genelinde cumartesi günleri, yaklaşık 250 bin kişinin katıldığı kestirim edilen şovların, Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ve muhalefet önderlerinin “yakın bir iç savaş uyarısının” gölgesinde, keskin bir toplumsal bölünmeyi tabir ettiği halinde yorumlandı.
Protestolar ayrıyeten Hava Kuvvetleri ile istihbarattaki yedek subayların birliklerindeki misyonlarını sürdürmemeleri durumuna yol açtı. İsrail Hava Kuvvetleri’nin yanı sıra özel kuvvetler ve istihbaratta vazifeli yüzlerce yedek subay, insansız hava aracı operatörü yedek askerler, Yüksek Mahkeme’nin zayıflatılması halinde birliklerindeki misyonlarını sürdürmeyeceklerini açıkladı.
Bu gelişmelerin akabinde Savunma Bakanı Yoav Gallant, ülkede siyasi krize ve kitlesel protestolara yol açan tartışmalı yargı düzenlemesinin durdurulması için hükümete davette bulunduktan bir gün sonra, 26 Mart’ta Başbakan Netanyahu tarafından vazifeden alındı.
Bazı belediye liderleri da 27 Mart’ta yargı düzenlemesine reaksiyon olarak Başbakan Netanyahu’nun Batı Kudüs’teki ofisinin önünde açlık grevine başlayacaklarını duyurdu.
İsrail Havalimanı Çalışanları Sendikasının, hükümetin yargı düzenlemesini askıya almaması üzerine Tel Aviv’deki Ben Gurion Havalimanında greve gittiklerini duyurmasının akabinde birtakım milletlerarası hava yolu şirketleri İsrail’e uçuşları iptal etti.
ABD idaresi de İsrail’de yaşanan olaylarla ilgili derin tasa duyduğunu açıklayarak bir mutabakata varılması davetinde bulundu.
Tüm bu gelişmelerden sonra Başbakan Netanyahu, 27 Mart’ta ülke çapında kitlesel protestolara ve grevlere neden olan yargı düzenlemesini ertelediğini; kararı memnuniyetle karşılayan muhalefetle diyaloğa başlandığını açıkladı.