‘İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nde ‘deprem’ konuşuldu

İZMİR’de, ‘Doğamıza Davet’ sloganıyla gerçekleştirilen ‘İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin 4’üncü gün buluşmalarında ‘jeoloji’ tartışıldı. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Jeolog Prof. Dr. Naci Görür, “Artık hangi fay kırıldı, hangi fay kırılacak mevzularında konuşmuyorum. ‘ Deprem nerede olacak’ diye sormayın, zira bize yakışmıyor. ’40 sene sonra olacak’ dediğimizde, ‘Bu işi yırttık’ mı diyeceğiz? O vakit ölecek olanlar çocuklarımız, torunlarımız olmayacak mı? O halde neyin peşindeyiz?” dedi.

İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından hayata geçirilen ‘İkinci Yüzyılın İktisat Kongresi’nin ‘Doğamıza Davet’ bahisli 4’üncü gün toplantısı, Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi’nde gerçekleştirildi. Jeolojinin tartışıldığı toplantıya İzmir Büyükşehir Belediye Lideri Tunç Soyer’in yanı sıra alanında uzman jeolog ve iktisatçılar katıldı.

İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Jeolog Prof. Dr. Naci Görür, toplantıda yaptığı konuşmada, “Artık hangi fay kırıldı, hangi fay kırılacak bahislerinde konuşmuyorum. Bugüne kadar onları tartıştık, geldiğimiz nokta son sarsıntı. Görünürde 50 bin, muhtemelen çok daha fazla insanımızı bir gecede toprağa gömdük. Basın mensupları bize, ‘Bundan sonra nerede sarsıntı bekliyorsunuz?’ derlerdi. Sayardık. Kahramanmaraş derdik. Kahramanmaraş artık bitti. Çok yazdık, çizdik. Anladık ki sesimizi duyan yok. Bizlerin sesini duyan maalesef yok. Olsaydı, bugünkü sahne yaşanmazdı. Bugünkü sahne aklı başında, demokratik bir ülkede olsaydı, bugün çok şey değişirdi. Hiçbir şey eskisi üzere olmazdı. Hiç de değişen bir şey yok. ‘ Deprem, nerede olacak’ diye sormayın, zira bize yakışmıyor. ’40 sene sonra olacak’ dediğimizde, ‘Bu işi yırttık’ mı diyeceğiz? O vakit ölecek olanlar çocuklarımız, torunlarımız olmayacak mı? O halde neyin peşindeyiz?” sözlerini kullandı.’KORKUYU ANLIYORUM’Halkın korkusunu anladığını söyleyen Prof. Dr. Görür, “Ben de korkuyorum ancak ülke olarak yakışmıyor. Sarsıntı bir gerçektir. Bu ülkenin en kıymetli problemidir. Mademki bu ülkede zelzeleler olacaktır, mademki engelleyemiyoruz, o halde sarsıntılarda yıkılmamak için sarsıntı dirençli kentler oluşturmak zorundayız. Zelzele dirençli yerleşim alanları oluşturduğumuz takdirde 1 gecede 50-60 bin kişiyi toprağa vermeyiz. Dünyada sarsıntı dirençli yerleşim alanlarının örnekleri çok. Büyük zelzelelerde tesadüfen 5-10 kişi ya ölüyor ya ölmüyor. O ülkeler ekseriyetle bilime inanan, bilimin ışığı altında yol alan, bilgi toplumuna dönüşmüş çağdaş ülkeler ve beşerler. Biz millet olarak bu doğrultuda yürümek mecburiyetindeyiz. Bunu yapabiliriz” dedi.İZMİR İÇİN 6 BİLEŞENE DİKKAT ÇEKTİİzmir’in zelzeleye dirençli kent olması için 6 değerli bileşen olduğunu söyleyen Prof. Dr. Görür, “Birincisi, idare sistemi. İzmir’in idare sistemi muhakkak. Belediye Lideri var, vali var. Burası bir sarsıntı kenti. Bir zelzele kentine yönetici geldiği vakit olağan bir kentin yöneticisi üzere olamaz. Zelzelesi, yönettiği kentin tehlikesini bilmeli. Zelzele olmadan evvel nasıl ziyan azaltılır onu bilmeli. Afet konusunda orkestra yönetir üzere yönetebilecek bilgi, birikime sahip olmalı. Yöneticiler makul bir kursa tabi tutulsunlar. İkinci bileşen halk. Bir kentin halkı şayet zelzele şuurlu, birikimli ve kültürlü değilse, siz o kenti asla sarsıntıya hazırlayamazsınız. Zelzele kültürü olmayan halk, sarsıntıda yara alabilecek her işi saklı kapalı, maddelerin gerisinden yeniden yapar. Konut yaptığı vakit kaçak yapar, denileni ciddiye almaz, eğitime kulak asmaz. Bazen de kanunlara ve etiğe uygun olmayan işleri de rant uğruna yapar. Biz bu türlü miyiz? Üzülerek söylüyorum ki böyleyiz. İzmirliler farklı mı? Hayır değil” diye konuştu.’HASTALIK KASIP KAVURACAK, BU BİR KEHANET DEĞİL’Depreme dirençli İzmir inşa etmek için üçüncü bileşenin ise altyapı olduğunu söyleyen Prof. Dr. Görür, “Siz bir kenti zelzele dirençli yapacaksanız, altyapıyı sarsıntı dirençli yapmak mecburiyetindesiniz. Bugünkü zelzele bölgesinde bütün altyapı tahrip oldu. Kanalizasyon su şebekesine karıştı. Hastalık kasıp kavuracak. Bu kehanet değil. Salgın hastalıklar ya başlamıştır ya başlayacaktır. Sarsıntı gelmeden evvel hasar alacak altyapıyı yenilemek gerekir. Biz İstanbul‘da bunu yapıyoruz. Dördüncü bileşen yapı stokudur. Bunu düzgün biliyoruz, zira rant onun içerisinde. Kentsel dönüşümü bir müteahhitlik projesi üzere algıladık. Ben de müteahhit olsam birebirini yaparım, neresi fazla rant getiriyorsa dönüşümü oradan başlattılar. İnsanların en fazla vefatına neden olan kent bileşeni yapı stoku. Yapı stokunu güçlendirmek gerekir. Zelzele, partiler üstü bir bahistir. Lütfen bu seçimden başlamak kaydıyla, rastgele bir siyasi partinin zelzele konusunda iradesi olmuyorsa, sakın ona oy vermeyin. Beşinci bileşen ise etraf ve ekosistemdir. Zelzele, en büyük etraf felaketidir. Dünyanın bütün sarsıntı bölgelerinde zelzelenin vurup öldürdüğü kadar insan, uzun periyotta hastalıktan ölüyor” diye konuştu.Prof. Dr. Görür, altıncı bileşenin ise ekonomi olduğunu tabir etti.’KAYALAR CANLI VARLIKLARDIR’ İstanbul Teknik Üniversitesi’nden jeoloji yüksek mühendisi Prof. Dr. Okan Tüysüz de “Doğanın kendi içerisinde çok farklı dinamikleri var. Doğal olaylarını anlamakta ve anlatmakta zorluk çektiğimiz bölümler var. Bunlardan bir tanesi tabiattaki olayların ne kadar yavaş seyrettiği. Biz jeologlar için, bize daima cansız olarak öğretilen kayalar canlı varlıklardır. Doğarlar, doğururlar ve ölür masraflar. Lakin bu olaylar o kadar yavaştır ki biz bunu algılayamayız. Şu anda bulunduğumuz yeri sabit olarak düşünüyoruz. Zelzeleler ani olan olaylar fakat zelzele olmadan evvel uzunca bir mühlet hazırlık devri var. Türkiye’miz 10-15 milyon yıldan bu yana şiddetli zelzelelerle sarsılıyor. Bunun nedeni Arap Yarımadası’nın üzerimize gerçek ilerlemesi” diye konuştu.’AFET BÖLGESİNİN YÜZDE 9,8’LİK ULUSAL GELİR HİSSESİ VAR’

Depreme hazırlıksız yakalanmanın ekonomik boyutu hakkında konuşan Koç Üniversitesi’nden iktisatçı Prof. Dr. Kamil Yılmaz, “Deprem, büyük bir yıkıma, can kaybına yol açtı. Biz 1999 sarsıntısında yaşadık ancak unuttuk. Tekrar kendisini hatırlatan bir zelzele yaşadık. Bu kentlerimizi ve bölgeyi aceleye getirmeden, yine kurmak zorundayız. Afet bölgesinin yüzde 9,8’lik bir ulusal gelir hissesi var. Bölgeden başka bölgelere önemli bir göç var. İhracat açısından bölge, Türkiye ihracatının 17-18 milyar dolarını karşılıyor. Gaziantep’in endüstriye büyük katkısı var. Suriye göçü nedeniyle bölgede önemli manada kayıt dışı çalışan var. Bu bölgede çağdaş kentler yaratmak ve çekim alanı haline getirmek zorundayız. Bölge inşaat faaliyetleri açısından çok değerli. 90’lı yıllarda 4 bin binaya yapı müsaadesi verilirken, 2000’li yıllarda sayı 6 bine çıkmış. 3-4 katlı binalardan 10 katlı binalara gerçek gidilmiş. Taban makûs olmasına karşın daha yüksek binalar inşa edilmiş. Bölgenin nüfus yoğunluğu kilometrekarede 140 kişi, İstanbul‘da 3 bin 60 kişi. Bir sarsıntının buradaki yıkıcı tesiri çok daha büyük olacak. 150 milyar doları aşan sayılardan kelam ediyoruz fakat bana nazaran bunlar optimist sayılar. Türkiye iktisadı o maliyette bir yükü kaldıramaz. İstanbul sarsıntısını kaldıracak gücümüz yok” dedi.