Fethi Açıkel: “Türkiye, Gelir Dağılımı Çarpıklığını En Derin Yaşayan Ortadoğu, Afrika, Latin Amerika Ülke Kümeleri Ortasında Yer Alıyor”

CHP Genel Lider Yardımcısı Fethi Açıkel, “AKP, ülkeyi içine sürüklediği ekonomik ve toplumsal kriz eşliğinde orta sınıfı adeta ortadan kaldırmıştır. AKP’nin rant rejimi, emeğiyle geçinen, meslek sahibi, eğitimli, üretken kısımları güçlendirmek yerine kayırmacılıkla ayakta kalan verimsiz ve liyakatsiz katmanlar yaratmıştır. Gelir adaletsizliği ve hayat pahalılığı dünyanın en eşitsiz ülkelerini aratmaz hale gelmiştir… Türkiye, gelir dağılımı çarpıklığını en derin yaşayan Ortadoğu, Afrika, Latin Amerika ülke kümeleri ortasında yer almıştır. Yasal olarak çalışanlara ödenebilecek en düşük fiyat düzeyi olan taban fiyat artık Türkiye‘de her daldan ve her seviyeden çalışan için artık neredeyse norm haline gelmiştir” değerlendirmesini yaptı.

CHP Genel Lider Yardımcısı Fethi Açıkel, AKP’nin 21 yıllık iktidarı devrindeki çalışan orta sınıfın fakirleşmesini inceleyen bir çalışma yaptı. Açıkel’in hususla ilgili yaptığı açıklama şöyle:

“AKP’nin rant zenginlerini önceleyen ekonomi siyasetleriyle geçen yıl artan sayıda fiyatlı vatandaşımız yoksulluk hududunda ya da altında yaşamaya başlamıştır. Gelir adaletsizliği ve hayat pahalılığı dünyanın en eşitsiz ülkelerini aratmaz hale gelmiştir. 2013 yılında on yıl sonra Türkiye‘nin ulusal gelirini 2 trilyon dolara ve kişi başına geliri 25 bin dolara ulaştıracağını tez eden AKP’nin vaatleri gerçekleşmemiş, 2022 yılı sonunda ulusal gelirimiz 905.5 milyar dolarda, kişi başı gelir ise 10.655 dolarda kalmıştır.

“AKP, ÜLKEYİ İÇİNE SÜRÜKLEDİĞİ EKONOMİK VE TOPLUMSAL KRİZ EŞLİĞİNDE ORTA SINIFI ADETA ORTADAN KALDIRMIŞTIR”

AKP, 80 yılda büyük emeklerle edinilmiş bu birikimi 20 yıl içinde yok etmiş, ülkeyi içine sürüklediği ekonomik ve toplumsal kriz eşliğinde orta sınıfı adeta ortadan kaldırmıştır. AKP’nin rant rejimi, emeğiyle geçinen, meslek sahibi, eğitimli, üretken kısımları güçlendirmek yerine kayırmacılıkla ayakta kalan verimsiz ve liyakatsiz katmanlar yaratmıştır. Gelir adaletsizliği ve hayat pahalılığı dünyanın en eşitsiz ülkelerini aratmaz hale gelmiştir. 2013 yılında on yıl sonra Türkiye‘nin ulusal gelirini 2 trilyon dolara ve kişi başına geliri 25 bin dolara ulaştıracağını sav eden AKP’nin vaatleri gerçekleşmemiş, 2022 yılı sonunda ulusal gelirimiz 905.5 milyar dolarda, kişi başı gelir ise 10.655 dolarda kalmıştır.

“TATİL, AİLECE EĞLENME VE KÜLTÜREL FAALİYETLERE HARCAMA YAPILAMAZ HALE GELMİŞTİR”

“ORTA SINIFLARIN BİR KONUT, BİR OTOMOBİL SAHİBİ OLMASI İMKANSIZLAŞTI”

Orta sınıfa mensup olmak, çalışarak kendine ilişkin bir mesken ve araba sahibi olabilme, yılda en az bir sefer tatile gidebilme, çocuklarının eğitimine yatırım yapabilme kapasitesine sahip olmak manasına gelmektedir. Ama AKP’nin rantçı ekonomik tertibinde meslek sahibi, çalışan kesitin elinden bu imkanlar alınmış, artık orta sınıfların kendilerine ilişkin bir mesken, araba sahibi olmaları imkansızlaşmıştır. Genç profesyoneller artık tek başlarına konut bile kiralayamaz hale gelmiş, gençler geleceklerine yatırım yapma umutlarını yitirmiştir. Orta sınıfın inşa edilmesini mümkün kılan ve kamu kaynaklarıyla sürdürülen nitelikli eğitim ve sıhhat hizmetleri aşındırılarak yurttaşların en temel gereksinimlerini bile karşılayamaz hale getirilmiştir. AKP iktidarının toplumun gelir dağılımı çarpıklığında ülkemizi getirdiği nokta, düşük ve orta gelir kümelerinin, yani nüfusun yüzde 90’ını oluşturan 75 milyon vatandaşımızın ülke servetinde yüzde 32,5’lik hisseye, 8 milyon şahıstan oluşan en üstteki yüzde 10’luk kesitin ise yüzde 67,5’lik hisseye sahip olmasıdır. Bir öbür deyişle, ülkemizin 8 milyonluk nüfusunun elinde bulundurduğu servet ölçüsü 75 milyonluk nüfusumuzun 2 katından fazladır. Orta ve alt gelirli nüfusun aldığı hisse 2015 yılından sonra düşerken, en yüksek gelire sahip kısmın aldığı hisse ise daima artmaktadır. 21 yıllık AKP iktidarı akabinde nüfusumuzun üst gelir kümesi yüzde 10’luk kısmının elde ettiği gelir, bu kümenin elde ettiği gelirin 23 katı olarak gerçekleşmiştir. Bu oran; Almanya’da 10 kat, İspanya’da 8 kat, İsveç’te 6 kat, Polonya’da 10 kat, Nijerya’da 14 kat, Fas’ta 18 kat, yaklaşık 1,5 milyar nüfuslu Çin’de bile 14 kat olarak gerçekleşmiştir. Türkiye, gelir dağılımı çarpıklığını en derin yaşayan Ortadoğu, Afrika, Latin Amerika ülke kümeleri ortasında yer almıştır. Yasal olarak çalışanlara ödenebilecek en düşük fiyat düzeyi olan minimum fiyat artık Türkiye‘de her daldan ve her seviyeden çalışan için artık neredeyse norm haline gelmiştir. 2023 yılı başında yapılan maaş düzenlemeleri ile minimum fiyatın yarısı ve minimum fiyatın iki katı ortasında maaş alanların oranı yüzde 90’lara ulaşmıştır. Artık özel bölüm ve kamu dalında çalışan eğitimli, profesyonel meslek sahibi bireylerin maaşlarıyla taban fiyat ortasında büyük farklar kelam konusu değildir.

“2003 YILINDA EN DÜŞÜK MEMUR MAAŞIYLA 24 GRAM ALTIN ALINABİLİYORKEN BU ÖLÇÜ 2023 YILI BAŞINDA 10,5 GRAM ALTINA GERİLEMİŞTİR”

Asgari fiyat karşısındaki gerilemenin bir gibisi gram altın karşısında da görülmektedir. 2003 yılında en düşük memur maaşıyla 24 gram altın alınabiliyorken bu ölçü 2023 yılı başında 10,5 gram altına gerilemiştir. Bir başka deyişle, en düşük memur maaşı 20 yıl içinde kıymetinin yarısından fazlasını kaybetmiştir. Enflasyondaki artış, hayat pahalılığı, Türk lirasındaki bedel kaybı ve bunların karşılığında maaşlara yapılan artışların yetersiz kalmasıyla her alandaki kamu vazifelileri 20 yılda büyük kayıplara uğramıştır. 2023 yılı ocak ayı gram altın fiyatlarıyla karşılaştırıldığında polis maaşı 20 yılda 46,9 gram altından 16,3 gram altına, profesör maaşı 116,8 gram altından 30,4 gram altına, uzman hekim maaşı 60,2 gram altından 18,5 gram altına gerilemiştir.

“YABANCILARA KONUT SATIŞI SON 5 YILDA YÜZDE 203 ARTTI”

Yabancılara konut satışı son 5 yılda yüzde 203 artmış, 2022 yılında yabancılara 67 bin 500 konut satılmıştır. Yabancılara konut satışı üzerinden vatandaşlık verilmesi, konut piyasasında arz-talep istikrarını vatandaşlarımız açısından olumsuz halde etkilemektedir. 2021-2022 ortasındaki 2 yıllık devirde büyük kentlerde kiralar 5 kattan fazla, Türkiye genelinde ise 3 kattan fazla artmıştır. Yaşanın konut kriziyle birlikte orta sınıf mülksüzleşmiş, en temel hakkı olan barınmadan bile mahrum bırakılmıştır.

“BÜYÜK KENTLERDEN KÜÇÜK KENTLERE ADETA KİRA GÖÇÜ YAŞANMAKTADIR”

Yüksek kira artışları, fahiş konut satış fiyatları, yüksek enflasyon karşısında bilhassa büyük kentlerdeki fiyatlı çalışan orta sınıflar konut bulamaz olmuş, daha küçük kentlerine tayinlerini istemek ya da taşınmak durumunda kalmıştır. Ataması yapılanlar vazifeye başlayamamaktadır. Büyük kentlerden küçük kentlere adeta kira göçü yaşanmaktadır. 2021 yılında en çok göç veren vilayetlerin başında birinci sırada 408 bin bireyle İstanbul gelirken onu 165 bin bireyle Ankara ve 109 bin şahısla İzmir takip etmiştir. Bu durum, büyük kentlerde bile sıhhat ve eğitim üzere temel kamu hizmetlerine dair büyük kaygı yaratmaktadır. Bilhassa memurların yüksek kiraları ve yaşama masraflarını karşılayamıyor oluşu, kimi kentlerde hekim ve öğretmen açığına neden olmaktadır.

“YALNIZCA MESKEN DEĞİL, ARABA SAHİBİ OLMAK DA TÜRKİYE’DE VATANDAŞLAR İÇİN ARTIK BİR LÜKS HALİNİ ALMIŞTIR”

Yalnızca mesken değil, araba sahibi olmak da Türkiye’de vatandaşlar için artık bir lüks halini almıştır. 2020 yılı itibariyle Avrupa’nın 31 ülkesi ortasında kendi arabasına sahip olmayanların oranının en yüksek olduğu ülke Türkiye’dir. Vatandaşlar, yüksek fiyatlar ve masraflar nedeniyle otomobilleri eski ve yıpranmış olsa bile değiştirmeyi ertelemektedir. Türkiye’de 2022 yılı sonu itibariyle trafiğe kayıtlı yaklaşık 26 milyon 500 aracın ortalama yaşı 15’tir. Orta sınıflar için daha evvelce yılda bir kere yurtdışında tatil yapmak sıradan olmuşken, artık yurtiçinde tatil bile imkansız hale gelmiştir. Her 10 haneden 6’sı, konuttan uzakta bir haftalık tatilin masraflarını karşılayamamaktadır. Yurttaşların yarıya yakını son üç yıldır tatil yapamazken, her 10 fiyatlı çalışandan 7’si tatile gidememektedir. Ülkemizdeki mütevazi sayfiye beldelerinde lüks olmayan pansiyon fiyatlarını karşılamak orta sınıf için güçleşmiş, yakıt fiyatlarındaki fahiş artırımlar nedeniyle tatile arabayla gitme fırsatı kalmamıştır.

“VATANDAŞLARIN CEPLERİNDEN SIHHAT İÇİN ÇIKAN HARCAMA ARTMIŞTIR”

Türkiye’de son 20 yılda AKP’nin rantçı anlayışıyla özel sıhhat bölümü genişletilmiş, vatandaşların ceplerinden sıhhat için çıkan harcama artmıştır. 2002 yılında 271 olan özel hastane sayısı 2020 yılında 566’ya çıkmış, bunun karşılığında Sıhhat Bakanlığı’na ilişkin hastane sayısı 774’ten yalnızca 900’e, üniversite hastanesi sayısı ise 50’den 68’e çıkmıştır. 2003 yılında özel okulların resmi okullara oranı yüzde 2 ile sınırlıyken bu oran 2022 itibariyle yüzde 25’e çıkmış, Türkiye’deki özel okulların sayısı 2021-2022 eğitim öğretim yılı itibariyle 14 bini geçmiştir. Okul fiyatı, yemek, servis, kitap üzere ek harcamalarla birlikte bir çocuğun sadece eğitim masrafı orta sınıf çalışan bir ailenin tüm aylık gelirine denk gelmekte, hatta kimi durumda aşmaktadır. Ulusal Eğitim Bakanlığı tarafından 2023-2024 öğretim yılı için özel okul fiyatlarına yapılacak en yüksek artırım oranının yüzde 65 olarak açıklanmasından sonra ortalama yıllık özel okul fiyatı ise 150 bin lira olmuştur. Bu, ailelerin çocuklarını özel okula göndermek için ayda ortalama 10-15 bin lira ortasında bir ölçüsü gözden çıkarması gerektiği manasına gelmektedir. Ailelerin özel okul tercihi, daha kreş seviyesinden başlamaktadır. Devlet kreşlerinin sayıca ve nitelik olarak yetersizliği ve saatlerinin çalışan ebeveynlere uygun olmaması nedeniyle aileler minimum fiyata yakın bir ölçü ödeyerek çocuklarını özel kreşe göndermek zorunda kalmaktadır.  2023-2024 eğitim öğretim yılı için özel okullardaki kreş fiyatları 60 bin liradan 200 bin liraya kadar geniş bir yelpazededir.”

“EKONOMİDE İTİMAT VE İSTİKRAR ORTAMI TESİS EDİLEREK YATIRIM ORTAMINI İYİLEŞTİRİLECEK”

Açıkel, CHP iktidarında meselelerin tahlili için neler yapılacağını ise şu biçimde açıkladı:

“CHP, toplumda refah, dayanışma ve huzurun yine tesis edilmesi ve kendine yeterlilik gayesini merkeze alan bir kalkınma atağıyla gelir adaletinin sağlanması gerektiğinin şuurundadır. Bunun için iktisatta inanç ve istikrar ortamı tesis edilerek yatırım ortamını güzelleştirilecek, böylelikle sürdürülebilir büyüme ve istihdam artışı desteklenecektir. Bu ortamda düşük enflasyon ve fiyat düzeyi sayesinde hayat pahalılığı karşısında direnç artacak, böylelikle orta sınıfın tekrar güçlenecektir.  Sanayi 4.0, yeşil dönüşüm ve dijital ihtilali merkezine alan sürdürülebilir ve kapsayıcı bir kalkınma stratejisiyle ülkemizin Orta Gelir Tuzağından kurtulup Yüksek Gelirli ülkeler ortasına girmesi temel amaç olacaktır. Verimlilik, yüksek katma bedel ve rekabetçiliğe dayalı sektörel siyasetlerle üretim yapısı ithalata bağımlı olmaktan kurtarılacaktır.

“DÜZGÜN İŞ VE BEŞERE YARAŞIR FİYAT TEMEL OLACAK; GELİR ADALETİ SAĞLANACAK”

CHP, ekonomik büyüme için sadece ulusal gelirin değil, yurttaşların refahının da artırılması gerektiğinin farkındadır. Bunun için çalışanların emeğinin karşılığını almasını ve ulusal gelirden aldığı hissenin yükseltilmesini sağlayacak kapsayıcı ve sürdürülebilir bir büyüme modeli yaratılması gerekmektedir. Beş yıl içinde dolar bazında kişi başı ulusal gelirimiz iki katına çıkarılacak, minimum fiyat vatandaşlarımızın beşere yakışır bir hayat süreceği düzeye çekilecektir. Kamu çalışanları ortasında fiyat ve maaş adalet sağlanacak, eşit işe eşit fiyat unsuru hakim kılınacaktır. Sanayimizi geliştirecek iş kollarında teknisyenler ve mühendisler için düzgün iş unsuruyla rahat bir ömür sürebilecekleri fiyatlar almaları sağlanacak, berbat iş şartları nedeniyle yurt dışına gitmelerinin önüne geçilecektir.”