DSÖ raporu: Global ekonomiler yeni salgınlara hazırlıksız
Dünya Sıhhat Örgütü‘nün (DSÖ) öncülüğünde hazırlanan raporda, global iktisatların yeni salgınlara karşı eskisinden daha hazırlıklı olmadığı belirtildi.
DSÖ Genel Yöneticisi Tedros Adhanom Ghebreyesus tarafından 2020’de Kovid-19 ile gayret için oluşturulan ve ekonomileri “herkes için sağlık” perspektifinden kıymetlendiren “Herkes İçin Sıhhat İktisadı Konseyi”nin birinci raporu yayımlandı.
BM Cenevre Ofisi’nde düzenlenen basın toplantısında rapora ait değerlendirmelerde bulunan Ghebreyesus, Kasım 2020’de, sıhhat alanında ekonomi siyasetlerini yine düşünmek ve uygulamak için Prof. Mariana Mazzucato başkanlığında Herkes İçin Sıhhat İktisadı Kurulu’nun kurulduğunu duyurduğunu hatırlattı.
Ghebreyesus, “2021’in başlarından çalışmalarına başlayan kurul, ürettikleri işin kalitesi ve kapsamıyla beklentilerin üzerinde işler çıkardı. Kurul, ekonomik kalkınmanın en düzgün nasıl ölçüleceğini kıymetlendirdi ve inovasyonun nasıl daha düzgün finanse edileceğine, herkes için sıhhat sağlama kapasitesinin nasıl oluşturulacağına dair fikirler ileri sürdü.” dedi.
Raporda dikkatini çeken birkaç değerli noktaya değinen Ghebreyesus, raporun dünyaya ilerlemeyi ölçümlemede gayri safi yurtiçi hasılayı (GSYİH) kullanmayı bırakması tavsiyesinde bulunduğunu, bu hesaplamanın çoklukla ekonomik ve toplumsal faaliyetlerin temelini oluşturan fiyatsız çalışmaya giden büyük kaynakları hesaba katmadığını belirtti.
Ghebreyesus, “Rapor, sıhhatin uzun vadede kâfi ve sürdürülebilir olması için finansman davetinde buluyor. Kurul, inovasyonun kamu ve özel kesim ortasında tesirli iştirakler olduğunda işe yaradığını da belirtiyor. ” tabirini kullandı.
“Küresel olarak sıhhat sistemleri etrafında büyük bir finansman açığı var”
Kovid-19’un bittiğinin söylenmesine karşın salgının birbirine ilişkili krizler nedeniyle sona ermediğinin altını çizen Mazzucato, mali, sıhhat ve iklim alanında yaşanan krizlerin de salgınla irtibatlı olduğunu belirtti.
Mazzucato, “Daha fazla salgınla karşılaşacağımızı biliyoruz. Örneğin donmuş toprakların erimesiyle yeni virüsler ortaya çıkacak. Yeni virüslere (salgınlara) eskisinden daha mı hazırlıklıyız? (Küresel ekonomiler açısından) Kurulun raporu buna ‘hayır’ diyor. Zira sıhhati herkes için ciddiye almadık ve iş modelleri tasarlamadık.” dedi.
Sağlık alanında herkesi içerecek idare yapılarının tasarlanmadığına dikkati çeken Mazzucato, kamu-özel bölüm iştiraklerinin sonuç odaklı tasarlanmadığını da vurguladı.
Mazzucato, “Küresel olarak sıhhat sistemleri etrafında büyük bir finansman açığı var. Herkes için sıhhat sağlayan bir iktisat tasarlamak için patentlerin yapısı, kamu-özel kesim iştirakleri ve bütçeler dahil gerekli değişiklikleri inceledik. Raporumuzda, piyasa sabitlemeyle ilgili değil, insan ve dünya sıhhatine öncelik veren piyasaları proaktif ve işbirlikçi bir halde şekillendirmeyle ilgili yeni iktisat siyaseti davetinde bulunuyoruz.” diye konuştu.
Rapora nazaran, herkes için sıhhat temin etmek için devlet kapasitesine tekrar yatırım yapılması, ortak çıkara ve daha fazla finansmana öncelik veren yeni bir sıhhat inovasyonu ekosistemi ve daha yüksek kaliteli finansman gerekiyor.