“Cumhuriyet’in 100. Yılında Türk Dışişleri” sempozyumu ikinci gününde devam ediyor
Türk diplomasisinin tarihini ve gelişimini ele alan ” Cumhuriyet‘in 100. Yılında Türk Dışişleri: Asırların Diplomasi Birikimi” sempozyumunun ikinci günü “Modern Diplomasi: Islahat, Hariciye Nezareti ve Kongreler Çağı” başlıklı beşinci oturumla başladı.
Prof. Dr. Mehmet İpşirli’nin başkanlık yaptığı oturumda Haşim Koç, Zafer Çınar, Dr. Öğretim Üyesi Zeynep Bostan ve Dr. Canan Parmaksızoğlu Aksoy bildirilerini sundu.
Programa Yükseköğretim Şurası ve Türkiye Maarif Vakfından katılan Koç ile Çınar, “1. Dünya Savaşı Arifesinde Etiyopya’da Türk Diplomasisi ve Ahmet Mazhar Bey’in İstanbul‘a Raporları” başlıklı sunumlarında, Etiyopya bölgesindeki Harar Başşehbenderliği (Başkonsolosluğu) ve birinci temsilcileri hakkında bilgi verdi.
Çınar, Necib Hac Bey’in şehbender (konsolos) olarak 1912’de Harar’a gönderilmesiyle Harar Başşehbenderliği olarak kullanılmaya başlanılan binanın şu anda Türkiye Maarif Vakfının eğitimleri için kullanıldığını lisana getirdi.
Necib Hac Bey’in akabinde Harar temsilcisi olan Ahmet Mazhar Bey’in Avrupa ülkelerinin bölgedeki faaliyetlerini İstanbul‘a raporladığını ve isabetli tespitler yaptığını aktaran Koç, Ahmet Mazhar Bey’in 1919’a kadar misyonunu sürdürdüğünü ve 1920’de Cibuti’de vefat ettiğini anlattı.
“II. Abdülhamid periyodunda Hariciye ağı büyüdü”
Marmara Üniversitesinden Dr. Öğretim Üyesi Bostan, “II. Abdülhamid Devri’nde Hariciyenin Merkez ve Yurt Dışı Teşkilatı” başlıklı sunumunda, dış siyaset karar alma sürecinde padişahın ön plana çıkmasının, Hariciye’nin göz gerisi edilmesine neden olduğunu lakin buna karşın Hariciye’de gelişmeler kaydedildiğini söyledi.
Bostan, II. Abdülhamid devrinde ticaret, hukuk ve basın alanında çalışma yürüten ünitelere yeni vazifeler eklendiğini ve kimi ünitelerde de değişiklikler yapıldığını belirtti.
Hariciye içinde uyum ve kontrol sağlanması için yeni komiteler kurulduğunu aktaran Bostan, Hariciye’nin yurt dışı ağında da yeni elçilikler açılmasının gündeme geldiğini anlattı.
Bostan, Sırbistan ve Karadağ’ın yeni kurulan elçilikler ortasında yer aldığını; kimi elçiliklerin de büyükelçiliğe yükseltildiğini; Tahran, Roma ve Washington’daki elçiliklerin ise statüsü değiştirildiğini; şehbenderlik ağının genişletildiğini ve muhalefetin takibi için İsviçre’nin başşehri Bern’de elçilik kurulduğunu lisana getirdi.
19. asrın ikinci yarısında Osmanlı-Papalık ilgileri olumluydu
Milli Savunma Üniversitesinden Dr. Aksoy, “Diplomatik Yazışmalar Işığında 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Devleti ile Papalık Devleti Ortasındaki İlişkiler” başlıklı sunumunda Osmanlı Devleti ile Papalık Devleti ortasındaki alakalarının bilhassa 19. asrın ikinci yarısında olumlu bir sürece evrildiğini belirtti.
II. Abdulhamid’in istikrarlı dış siyaset sürdürdüğünü ve bu devirde Papa’nın İstanbul‘a davet edildiği aktaran Aksoy, Papalık makamına gönderilen kimi mektup yazışmalarını ve diplomatik bağlara dair bilgileri paylaştı.
Son olarak Aksoy, Papalık ile Osmanlı Devleti ortasındaki ilgilerin ağır bir diplomatik temas halinde olduğunu ve müspet bir formda ilerlediğini kaydetti.
Avrupa’ya giden birinci elçiler zorluklar yaşadı
İstanbul Medipol Üniversitesinden Prof. Dr. İpşirli, “Avrupa’ya Gönderilen Birinci Daimi Elçilerin Diplomasideki Deneyim Eksiklikleri, Yaşadıkları Külfetler ve Bunların Sonuçları Üzerine Değerlendirmeler” başlıklı sunumunda Viyana bozgunu ve Karlofça Muahedesi ile Osmanlı Devleti’nin zayıfladığını, 18. yüzyılın başlangıcının Osmanlı Devleti için dönüm noktası olduğunu belirtti.
İpşirli, 18. yüzyılın son çeyreğinde Avrupa’daki süratli gelişmeler ve yeni dengelerin takip edilmesi bakımından daimi elçiliklerin açılmasının gerekli görüldüğünü söz etti.
Viyana ve Berlin üzere kentlere elçilikler gönderildiği bilgisini paylaşan İşpirli, gönderilen şahısların tüm gayretlerine karşın koşullar ve ortamın buna elverişli olmadığına dikkati çekti.
Avrupalılar ortasında Osmanlı Devleti’ne yönelik küçümseyici bakıştan elçilerin de etkilendiğini belirten İşpirli, yabancı lisan konusunun da elçiler için zorluk oluşturduğunu kelamlarına ekledi.
Türk Tarih Kurumu ve Dışişleri Bakanlığınca yapılan sempozyum, İstanbul Üniversitesinde düzenleniyor.
Uzman akademisyen ve diplomatların iştirakiyle yapılan sempozyumda, Türk diplomasisinin 16. yüzyıldan bugüne kadar uzanan kurumsallaşması ele alınıyor ve bu kapsamda Türk Dışişleri tarihinde değerli kişi, olay ve yapılara ilişkin bir fotoğraf standı de yer alıyor.