Cumhurbaşkanı ve 28. Devir Milletvekili Genel Seçimi’nin birincileri
14 Mayıs‘ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Devir Milletvekili Genel Seçimi, yüzde 10’dan yüzde 7’ye indirilen seçim barajının uygulanması, görme engellilerin hazırlanan şablonla tek başlarına oy kullanması üzere pek çok prensip sahne olacak.
Cumhurbaşkanı ile 28. Periyot Parlamentosu’nu belirlemek üzere 14 Mayıs‘ta yapılacak seçime yönelik Yüksek Seçim Şurasının (YSK) takvimi işliyor. Bu seçimlerde birtakım uygulamalar da birinci defa gerçekleştirilecek.
Anadolu Ajansı, bu seçimde birinci sefer hayata geçirilecek uygulamaları derledi.
Yüzde 7 seçim barajı:
Yüzde 10 olarak uygulanan ülke seçim barajını yüzde 7’ye indiren, ittifakın aldığı oyların milletvekili hesabı ve dağılımını değiştiren Milletvekili Seçimi Kanunu ile Birtakım Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 6 Nisan 2022’de Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmişti.
Seçim yasasında gerçekleştirilen son değişiklik, 6 Nisan 2023’ten sonra yapılacak seçimlerde uygulanabilecek. Seçim tarihinin 14 Mayıs 2023 olarak belirlenmesi nedeniyle, değişiklikler bu seçimde birinci kere hayata geçirilecek. Değişiklikten evvel yüzde 10 olan ülke seçim barajı, bu seçimde yüzde 7 olarak uygulanacak.
Görme engelliler tek başına oy verebilecek:
Aynı kanun içindeki görme engellilerin oy kullanmasını kolaylaştıran düzenleme de 14 Mayıs’ta yapılacak seçimde birinci defa hayata geçecek. Evvelki seçimlerde, seçim etrafı seçmeni olan akrabalarından birinin, akrabası yoksa öbür rastgele bir seçmenin yardımıyla oylarını kullanan görme engelliler, bu sayede tek başlarına oy verebilecek.
İttifak yaparak seçime girecek partilerin oy hesabı değişti:
Milletvekili Seçimi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile ittifak halinde seçime katılacak siyasi partilerin oylarının hesaplanmasında da değişiklik yapıldı. Bu değişiklik de bu seçimde birinci defa uygulanacak.
24 Haziran 2018 seçimlerinde uygulanan sistemde, ittifak yapan partilerin milletvekili sayısı, ittifakın aldığı toplam geçerli oy üzerinden hesaplanıyordu. İttifakın aldığı milletvekili sayısı daha sonra ittifak içerisinde oy oranına nazaran dağıtılıyordu. Yeni yasaya nazaran ise ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde elde ettiği geçerli oy sayısı temel alınarak, yani D’hont sistemine nazaran oransal belirlenecek.
Yurt dışı seçmen için 15 yeni ülkede birinci defa sandık kurulacak:
7 Haziran 2018’deki seçimde, yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı 3 milyon 49 bin 65 seçmen, 60 ülke ve 123 temsilcilikte oy vermişti. YSK, bu seçimde oy kullanılacak 15 ülke daha belirledi. Bu yılki seçimlerde birinci defa Afganistan, Belarus, Brezilya, Estonya, Fas, Karadağ, Kore Cumhuriyeti, Libya, Litvanya, Malezya, Nijerya, Pakistan, Portekiz, Slovakya ve Tanzanya’ya sandık kurulacak.
Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenlerin seçmen kütüğü kaydına ait düzenleme:
Milletvekili Seçimi Kanunu ile Kimi Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile Seçimlerin Temel Kararlarına Ait Kanun’un 36. hususuna eklenen yeni fıkra da bu seçimde birinci sefer uygulanacak. Husus, “Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir formda oy kullanma hakkından mahrum bırakılamaz. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres kayıt bilgileri kapsamında seçmen kütüğüne kaydedilirler.” kararını içeriyor.
Kanuna konulan bu düzenleme, Kahramanmaraş merkezli zelzelelerde meskeni yıkıldığı için adreslerini kaybetmiş seçmenler için de geçerli olacak. Yani meskeni yıkılan depremzede seçmen, eski adreslerindeki üzere oy kullanma hakkına sahip olacak. Bu seçmenler, öbür adrese naklini yapmasa bile en son kayıtlı oldukları geçerli adreste seçmen olmaya devam edecek.