10 soruda Cumhurbaşkanı ve 28. Periyot Milletvekili Seçimi

14 Mayıs 2023 Pazar günü yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Periyot Milletvekili Genel Seçimi süreci, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen zelzeleler nedeniyle yeni tedbirler altında yürütülecek.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Anayasa’nın 116’ncı hususunun verdiği yetkiyle 18 Haziran’da yapılması gereken Cumhurbaşkanı ve 28. Periyot Milletvekili Seçimi’nin 14 Mayıs‘ta yenilenmesi kararını imzaladı. Kararın tıpkı gün 10 Mart’ta Resmi Gazete’nin yinelenmiş sayısında yayımlanmasıyla gözler Yüksek Seçim Konseyine (YSK) çevrildi.

YSK da Cumhurbaşkanı ve 28. Periyot Milletvekili Seçimi’nin 14 Mayıs 2023’te, Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci cinse kalması halinde ikinci tıp seçimin 28 Mayıs 2023’te yapılmasına dair kararlarını açıkladı.

Kurulda seçim takvimine yönelik süreç devam ediyor. YSK seçimin başlangıç tarihini ve seçim takvimini açıkladıktan sonra, 14 Mayıs’a kadar süreç bu takvime nazaran işleyecek.

AA muhabiri, Kahramanmaraş ve Hatay merkezli zelzelelerin akabinde alınan seçim kararı sonrası merak edilenleri 10 soruda derledi.

1 – Zelzele bölgesinde kaç seçmen bulunuyor, bölge kaç milletvekilini kapsıyor?

Depremlerden etkilenen bölgede 11 vilayet seçim, 140’ın üzerinde ilçe seçim heyeti bulunuyor. Yaklaşık 9 milyon seçmenin bulunduğu bölgenin 96 milletvekilini kapsadığı belirtiliyor.

2 – Kahramanmaraş merkezli sarsıntılardan etkilenen 11 vilayetteki seçmenlerin adres değişikliklerini ne vakte kadar yapması gerekecek? Depremzedeler yeni adres beyanını nasıl yapacak?

YSK ve İçişleri Bakanlığının görüşmeleri sonrasında depremzedelerin adres değişikliklerini yapması için kolaylık sağlandı. Depremzedeler, seçim süreçleri için 17 Mart gecesine kadar yeni adres beyanında bulunabilecek. Adres beyanı süreçleri, nüfus müdürlüklerinin yanı sıra e-Devlet ve nüfusmatikler aracılığıyla yapılabilecek. Depremzedeler taşındığı yerdeki adrese yurt, otel, pansiyon üzere süreksiz yerler dahil, tıpkı vilayet yahut ilçe içindeki ikamet adresi dışında diğer bir konut, prefabrik konut, yurt, konteyner, çadır kent, huzurevi ve gibisi yerde barınıyorsa bu tıp süreksiz yerlere yönelik yeni adres beyanını, 17 Mart saat 23.59’a kadar yapabilecek. 18 Mart tarihinden itibaren ise adres beyanına dair süreçler, ilçe seçim şuralarının kararıyla yapılacak.

3 – Örneğin, yıkımın büyük olduğu Hatay’daki sandıklar Adana’ya taşınabilir mi?

Hayır, taşınamaz. Yalnızca, tıpkı seçim etrafı içinde mahalleler öteki bir mahalleye taşınabilir. Örneğin, Hatay’ın Defne ilçesindeki sandıklar, Erzin’e kurulabilir lakin öteki bir ile kurulamaz.

4 – Vilayet değiştiren depremzede seçmenlerin kullandığı oy hangi seçim etrafı için sayılacak?

Seçmenler, adres kaydını nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim etrafı için sayılacak.

5 – Sarsıntıdan etkilenen vilayetlerde sandık nereye, nasıl kurulacak?

Deprem bölgesinde evvelce hangi okullara sandık kuruluyorsa birebir okullara yeniden sandık kurulacak. Okullar yıkılmış ya da hasar görmüş olsa bile bahçesine konteyner konarak oyların kullanılması sağlanacak.

6 – Meskeni yıkıldığı için adresi kalmayanlar ve kütüğünü öteki adrese taşımayanların seçmenlik hakkı kaybolur mu?

Hayır. Seçimlerin Temel Kararlarına Ait Kanun’un 36. hususunda yapılan değişiklik, 6 Nisan 2023’te yürürlüğe girecek. Unsur, “Kütük düzenlemesi nedeniyle seçmen hiçbir halde oy kullanma hakkından mahrum bırakılamaz. Adresi kapanmış olması sebebiyle adres kayıt sisteminde görünmeyenler, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünün adres kayıt sisteminde bulunan en son geçerli adres kayıt bilgileri kapsamında seçmen kütüğüne kaydedilirler.” kararını içeriyor.

Yani konutu yıkıldığı için adreslerini kaybetmiş seçmenler, eski adreslerindeki üzere oy kullanma hakkına sahipler. Bu seçmenler, öbür adrese naklini yapmasa bile en son kayıtlı oldukları geçerli adreste seçmen olmaya devam edecek.

7 – Sarsıntıdan etkilenen vilayetlerden göç eden seçmenler bulunuyor. Bu durumda göç veren vilayetlerdeki milletvekili sayısı değişti mi?

Milletvekili sayıları, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 5. unsuruna nazaran belirleniyor. “Seçim etrafları ve her seçim etrafının çıkaracağı milletvekili sayısı Yüksek Seçim Heyeti tarafından, genel nüfus sayımı sonuçlarının açıklanmasından itibaren en geç altı ay içinde, 4’üncü unsur uyarınca tespit edilerek Resmi Gazete, radyo ve televizyonla ilan edilir.” kararını içeriyor. Buna nazaran YSK, 31 Aralık 2022 tarihli nüfus ve TÜİK datalarına nazaran milletvekili sayılarını belirledi. Sarsıntı bölgesindeki vilayetlerin çıkaracağı milletvekili sayısı değişmedi.

8 – Milletvekili aday adayı olmak isteyen kamu vazifelilerinin ne vakit kadar istifa etmesi gerekecek?

Milletvekilliği seçiminde aday adayı olmak isteyen kamu vazifelilerinin 16 Mart Perşembe saat 17.00’ye kadar istifa etmesi gerekecek.

9 – Bir sandıkta kaç seçmen oy kullanacak?

Bir sandıkta oy kullanacak seçmen sayısı vilayet ve ilçelerde 360 ila 380 kişi olacak. Köylerde seçmen sayısının 400’ü aşmaması halinde bir sandıkta oy kullanılabilecek.

10 – Türkiye genelinde hangi saatler ortasında oy verilecek?

Türkiye genelinde oy verme süreci 08.00 ile 17.00 saatleri ortasında yapılacak. Saat 17.00 prestijiyle sırada bekleyenler varsa bu şahısların sandık heyeti liderince sayılıp oy vermeleri sağlanacak.